Balong Sri Bagénda Sésa Pajajaran
DI Kacamatan Tamansari,
Kabupatén Bogor, aya balong di tengah pilemburan, katelahna Balong Sri
Bagénda. Balong téh, sumber caina tina cai nyusu anu katelahna Sumur Jalatunda.
Tug ka kiwari, éta tempat anu dua ku masarakat sabudeureunana dipulasara, sabab
baheulana dianggap patilasan Pajajaran. Keur mah ku pamaréntah gé geus dianggap
cagar budaya situs Surawésa.
ISUK-isuk kénéh, Wardi
(70) geus ngadaweung di sisi Balong Sri Bagénda. Balong téh teu lega-lega
teuing. Rubakna lima méter, panjangna dalapan méter. Laukna tinggudibeg jeung
rupa-rupa. Aya lauk emas ukuran dua kiloan, aya lauk mujaér jeung guramé, sarua
geus baradag.
“Ieu téh balong
kagungan?” ceuk Uga.
“Ih, sanés. Malah
disebat taya nu gaduh sacara pribadi, atawa kagungan balaréa. Pan ieu lauk gé
pelak saréréa,” témbal Wardi seuri.
Ceuk manéhna, Balong
Sri Bagénda mah bisa disebutkeun balong karamat, balong kuna, sabab geus aya ti
jaman Pajajaran kénéh. Ku pamaréntah gé ditangtayungan sabab di éta tempat
dianggap situs. Kawas anu ditulis dina plang, disebutna ogé Situs Surawisésa.
Naha maké disebut Situs Surawisésam urang Tamansari mah taya nu nyaho sacara
peresis.
“Ngan bisa jadi,
baheulana, ka ieu tempat, para raja Pajajaran, kalebet Prabu Surawisésa, sok
ngahajakeun dongkap ka dieu,” ceuk Wardi.
Mun ayeuna ieu tempat
katelahna Tamansari, bisa jadi baheula dina jaman Pajajaran, ieu tempat téh
mangrupa tempat paniisan. Balong Sri Bagénda téh aya di lingkungan tamansari.
Ceuk Wardi deui, bisa
jadi para raja Pajajaran remen datang ka dieu saupama ngayakeun upacara mandi
suci.
“Da saur para sepuh
kapungkur, cai nyusu anu disebatna Sumur Jalatunda téh sok dianggo meuseuh diri
para sinatria Pajajaran, kalebet para putra mahkota. Saupama tos ngajalankeun
upacara ngalokat, upacara pamungkas téh nyaéta ngayakeun mandi suci di Sumur
Jalatunda,” ceuk Wardi deui.
Para sinatria kaasup
para putra mahkota, sangkan jadi jalma anu boga kakuatan jiwa jeung raga,
maranéhna kudu nebak hiji pasaratan anu katelahna upacara ngalokat. Putra raja
dititah ngumbara ka gunung, ka leuweung, ka guha, ka sisi sagara bari teu
dibekelan nanaon. Di jero leuweung kudu bisa hirup, di sisi sagara ogé nya
kitu. Mun aya marabahaya anu ganggu, saperti gangguan sato galak, atawa malah
siluman-sileman, kudu bisa nyanghareupan. Teu kurang-kurang anu gagal
ngalaksanakeun. Teu kurang-kurang para sinatria anu teu bisa mulang deui, nyao
cilaka di mana, nyao dihakan ku sato naon. Tah, lamun bisa balik, maranéhna
kudu nyucikeun awak di Sumur Jalatunda.
Ari Prabu Surawisésa téh,
raja kadua Pajajaran sanggeusna Sri Badauga. Inyana hiji raja percéka, lalaki
langit lalanang jagat, boga kasaktian manggulang-mangguling. Prabu Surawisésa
remen ka dieu niat nyucikeun awak.
“Meureun kitu sababna
ayeuna katelah Situs Surawisésa gé,” ceuk Wardi.
Ka dieunakeun, ka
Sumur Jalatunda sok loba anu marandi, niatna sarua hayang nyucikeun diri. Budak
anu hayang pinter jeung bageur, ku kolotna sok ngahaja dititah mandi di Sumur
Jalatunda.
“Malah anu stress, anu
gangguan jiwa, sok dianteurkeun ka dieu, dimandian di Sumur Jalatunda,” ceuk
Wardi mesem. *** Dicutat tina Majalah Sasakala Sunda Ujung Galuh